انواع چک بانکی | قوانین و نکات حقوقی

با اعلام بانک مرکزی، مبنی بر اجرایی شدن قانون جدید صدور چک در سامانه صیاد، چک‌های صادر شده تا قبل از مرداد 97 فاقد اعتبار است؛ اما چک‌های صادر شده از ابتدای  شهریور ماه 97 تا پایان برگه‌های دسته چک، دارای اعتبار و بدون نیاز به ثبت در سامانه صیاد، قابل استفاده هستند. چک صیاد از ابتدای اردیبهشت سال 1400 جایگزین چک‌های قدیمی شده و نظام بانکی موظف به اجرای قانون جدید چک، مصوب سال 1396 شدند. با دادصا همراه باشید.

چک صیاد چیست؟

با تصویب قانون جدید صدور چک در سال 96، و راه اندازی سامانه صیاد، تغییراتی در ثبت و صدور دسته چک ایجاد شد. تا قبل از تصویب این قانون، احراز شرایط متقاضیان دریافت دسته چک، به عهده شعب بانک‌ها بود که باعث می‌شد افراد بسیاری بدون داشتن شرایط لازم، از داشتن دسته چک، بهره‌مند شوند و این امر باعث افزایش چک‌های برگشتی و دعاوی حقوقی و کیفری مربوط به آن شد.

طبق ماده 6 قانون جدید صدور چک: «بانک‌ها مکلفند برای ارائه دسته چک به مشتریان خود، صرفا از طریق سامانه صدور یکپارچه چک (صیاد)، نزد بانک مرکزی اقدام نمایند…» 

از ابتدای سال 1400، چک‌های صیاد، جایگزین چک‌های عادی شدند. بر اساس قانون جدید، چک صیادی نوعی از چک است که برخلاف چک‌های قدیمی، با ثبت در سامانه صیاد و با اعتبار سنجی متقاضی توسط بانک مرکزی، صادر می‌شود. هر کدام از چک‌های صیادی، دارای شناسه 16 رقمی خاص خود بوده که قابلیت استعلام صحت برگ چک را، در سامانه صیاد فراهم می‌نماید؛ هم‌چنین با استعلام حساب صادر کننده چک، می‌توان از عملکرد وی، مطلع شد. در قسمت پایین برگه چک‌های صیادی این عبارت که: «کارسازی این چک منوط به ثبت در سامانه صیاد است» به چشم می‌خورد.

توضیح کامل درباره انواع چک 

شرایط صدور چک صیادی برای افراد

دریافت چک صیادی برای افراد حقیقی و حقوقی شرایطی دارد که با احراز این شرایط، افراد قادر به دریافت دسته چک صیادی، خواهند بود. این شرایط به تفکیک افراد حقیقی و افراد حقوقی شامل موارد زیر است:

اشخاص حقیقی

اشخاص حقیقی متقاضی دسته چک صیادی، باید دارای حساب جاری با سابقه 2 ساله بدون بدحسابی و چک برگشتی بوده و محل سکونت یا کار ثابتی داشته باشند. هم‌‌چنین باید دارای حساب سپرده با حداقل 50 میلیون ریال موجودی که حداقل شش ماه از افتتاح آن گذشته، باشند.

اشخاص حقوقی

اشخاص حقوقی برای دریافت دسته چک صیادی باید حداقل 10 سال از فعالیتشان گذشته باشد و در طی 10 سال نیز بیش از دو بار، نباید محل اقامتشان را تغییر داده باشند؛ هم‌چنین دارای حساب جاری با حداقل یک سال قدمت و یک حساب سپرده بلند مدت با حداقل 500 میلیون ریال موجودی و شش ماه قدمت افتتاح حساب، باشند.

مشخصات ظاهری انواع چک صیادی (پشت و رو)

• تمامی چک‌های صیادی به رنگ بنفش هستند و فرقی بین بانک صادر کننده وجود ندارد. 
• در قسمت بالا سمت چپ، روی چک، کد یکتای 16 رقمی که شناسه صیادی نام دارد، درج شده که برای استعلام چک، استفاده می‌شود.
• روی چک صیادی، ریز نوشته I.R.IRAN به رنگ سبز و در پشت چک به رنگ قرمز، درچ شده است.
• لوگوی چکاوک به رنگ آبی، در قسمت پایین، سمت چپ چک، درج شده است.
• گوشه پایین چک، سمت چپ، عبارت: «کارسازی این چک منوط به ثبت آن در سامانه صیاد است» ثبت شده است.
• بارکد QR برای اتصال به سامانه وضعیت اعتباری، در پشت چک وجود دارد.

مشاوره حقوقی با وکلای دادصا ( کلیک  کنید)

تماس با وکیل پایه یک دادگستری خانم مریم صاین پور (کلیک کنید)

تفاوت چک صیادی با چک سنتی 

چک‌های صیادی، هم از نظر ظاهری و هم از نظر ثبت، و هم از نظر پیگیری و شکایت، با چک‌های قدیمی متفاوت هستند.

تفاوت ظاهری،:

رنگ چک‌های صیاد،‌ ترکیبی از بنفش و صورتی بوده و تمام چک‌ها در ابعاد 175 در 85 میلی‌متر هستند. شناسه صیادی 16 رقمی در بالا و عبارت «کارسازی این چک منوط به ثبت صدور، دریافت و انتقال آن در سامانه صیاد است» در پایین تمام برگ چک‌های صیادی، ثبت شده است.

تفاوت ثبتی:

برخلاف چک‌های قدیمی، صدور، استعلام، انتقال و تأیید چک‌های صیادی، همه در سامانه صیاد انجام می‌شود و این اعمال، به صورت حامل، امکان‌پذیر نیست. این امر باعث امنیت بالا و تضمین نقد شوندگی چک می‌شود. 

تفاوت پیگیری و شکایت:

تمامی چک‌ها اعم از قدیمی و صیادی، از طریق ثبت، دادخواست حقوقی یا کیفری، قابل پیگیری هستند؛ اما چک‌های صیادی علاوه بر این سه مورد، قابلیت اجرای مستقیم دارند. بر اساس ماده 23 قانون جدید، در صورتی‌که چک‌ صیادی فاقد وجه لازم باشد، دارنده می‌تواند بدون طی مراحل دادرسی، اقدام به دریافت اجراییه نموده و برای وصول طلب اقدام نماید. این مورد از جمله مهم‌ترین مزیت‌های چک‌ صیادی است.

مراحل مرتبط با انواع چک در سامانه صیاد

با توجه به قانون جدید چک، تمام فرایندهای مربوط به چک صیادی، باید در سامانه صیاد، انجام گردد؛ این فرآیندها به صورت موردی شامل عناوین زیر است:

1. ثبت چک صیاد از طرف صادر کننده چک
2. استعلام چک و تأیید آن از طرف ذی‌نفع
3. انتقال چک توسط صادر کننده
4. استعلام اعتبار صادر کننده 
5. استعلام وضعیت چک توسط صادر کننده
6. استعلام وضعیت چک توسط ذی‌نفع
7. نحوه وصول چک ثبت شده
8. نحوه برگشت زدن چک و دلایل برگشت چک
9. نحوه رفع سوءاثر چک
10. اعمال محدودیت، علیه دارندگان چک برگشتی صیاد

سخن پایانی

این مطلب کلیاتی در مورد چک صیادی، برای شما عزیزان بود. توجه داشته باشید که هم اطلاع از کلیات و هم جزئیات قوانین مربوط به چک و خصوصا چک صیادی، برای تمام کسانی که با این سند تجاری در ارتباط هستند، لازم و ضروری است.