طبق قانون مدنی، مهریه از حقوقی است که زوجه بلافاصله پس از جاری شدن صیغه عقد، میتواند آن را مطالبه نموده و زوج نیز موظف به پرداخت کل مهریه به زوجه است. اما معمولا مهریه در هنگام طلاق توسط زوجه طلب میشود ولی این به معنای آن نیست که زن نمیتواند در دوران زندگی مشترک، مهریه خود را دریافت نماید. مهریه انواع مختلفی دارد که به توجه به نوع آن، قابل دریافت است. اما در هر صورت، مهریه باید مالی باشد که مالیت داشته و از نظر شرع و قانون، قابل معامله بوده و قابلیت نقل و انتقال داشته باشد. همچنین مهریه میتواند عین معین باشد؛ به این معنا که میتوان انجام عمل و یا آموزش حرفهای را بهعنوان مهریه تعیین نمود.
عناوینی که در این مطلب میخوانید...
آیا میزان مهریه بر اساس سالی است که عقد صورت گرفته و مهریه تعیین شده، و یا ارزش روز، ملاک پرداخت مهریه است؟
حکم اصلی در پرداخت مهریه آن است که مهریه هرچه که باشد بر ذمه زوج است و حتی با فوت زوج یا زوجه، ورثه میتوانند آن را طلب نمایند. در ارتباط با مهریههایی که نوع آن مشخص است مثلا یک واحد آپارتمان یا خودرو و یا سکه، و مانند آن، در هر زمان که مطالبه شود، زوج موظف است همان مالی که شرط شده را، پرداخت نماید و کاهش یا افزایش قیمت، تأثیری در پرداخت مهریه ندارد. اما در مورد مهریههایی که وجه نقد تعیین شدهاند، این تصور وجود دارد که همان مبلغ باید پرداخت شود؛ اما با توجه به ماده 2 آیین نامه اجرایی قانون، الحاق یک تبصره به ماده 1082 قانون مدنی که در تاریخ 13/02/1377 به تصویب هیئت وزیران رسید، مهریههایی که بهصورت پول نقد هستند، باید به نرخ روز محاسبه و پرداخت شوند.
محاسبه مهریه به نرخ روز 1402 (فرمول محاسبه مهریه)
طبق تبصره 1 ماده 1082 قانون مدنی:« چنانچه مهریه وجه رایج باشد، متناسب با تغییر شاخص قیمت سالانه، زمان تأدیه، نسبت به سال اجرای عقد که توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تعیین میگردد، محاسبه و پرداخت خواهد شد.»
بنابراین طبق قانون، برای محاسبه نرخ روز مهریه، با توجه به میزان شاخص کل بهای کالاها و خدمات مصرفی که هرساله توسط بانک مرکزی اعلام میشود، به این طریق میتوان عمل نمود:
«عدد شاخص سال قبل، تقسیم بر عدد شاخص سال وقوع عقد، ضربدر مبلغ مهریه مندرج در عقدنامه»
محاسبه مهریه بصورت آنلاین . ( کلیک کنید)
تقسیط مهریه
مهریه از لحظه عقد، بر ذمهی زوج است و هر زمان که زوجه طلب نماید، زوج موظف به پرداخت است. در صورتیکه زوج، توانایی پرداخت مهریه را نداشته باشد، با حکم دادگاه، متناسب با میزان درآمد و اموال زوج، مهریه قسط بندی شده و زوج، موظف به پرداخت اقساط مهریه، در تاریخ مشخص شده توسط دادگاه، میشود. هیچ ملاک مشخص و قطعیتی در ارتباط با میزان اقساط مهریه وجود ندارد و حتی ممکن است پیش پرداختی هم از طرف دادگاه تعیین شود.
در کل همهچیز بسته به نظر و رأی قاضی بوده و زوج موظف به تمکین از حکم دادگاه است. با اینحال هم زوجه و هم زوج، امکان اعتراض به رأی دادگاه را خواهند داشت. در صورتیکه زوجه به رأی اعتراض داشته باشد باید لیست اموال و دارایی زوج را به دادگاه ارائه دهد تا مورد بررسی قرار گیرد و اگر زوج به نحوه اقساط اعتراض داشته باشد، باید عدم توانایی خود را با مدارک لازم به دادگاه ثابت کند. در صورت عدم اعتراض زوج به قسط بندی مهریه، وی باید اقساط را در تاریخ اعلام شده، به اجرای دادگاه تحویل داده و رسید دریافت نماید.
تأخیر در پرداخت یا عدم پرداخت اقساط مهریه
طبق قانون حمایت از خانواده، در صورتیکه زوج اقساط مهریه را در تاریخ تعیین شده توسط دادگاه، پرداخت نکند، تا میزان 110 سکه، امکان پیگرد جزائی و دریافت حکم جلب، توسط زوجه وجود دارد. همچنین اگر سه قسط از اقساط مهریه، توسط زوج پرداخت نشود، یا تأخیر در پرداخت داشته باشد، حکم اقساط مهریه از بین رفته و مهریه به وضعیت حال، تغییر میکند و زوجه هر زمان بخواهد میتواند به صورت یکجا مهریه را مطالبه و در صورت عدم پرداخت، حکم جلب زوج را از طریق دادگاه دریافت نماید.
مجازات عدم پرداخت اقساط مهریه
اقساطی نمودن مهریه توسط دادگاه، به منزله حمایت از زوج برای سهولت در پرداخت مهریه است و زوج باید پای تعهدات خود بماند. در صورت عدم پایبندی، قانونگذار مجازات حبس را برای او در نظر گرفته است.