جرم جعل سند

در معنای لغوی جعل به معنای خلق کردن و دگرگون کردن است، و در حقوق نیز، ایجاد هر چیزی، از جمله اسناد، به ضرر فرد دیگر و بر خلاف واقعیت، به یکی از روش‌هایی که در قانون پیش‌بینی شده است را جرم جعل و تزویر می‌گویند. این جرم اغلب در زمینه جعل اسناد و پول و چک و مدارک اتفاق می‌افتد اما کالا و شیء نیز می‌توانند به صورت تقلبی تولید و ارائه شوند که نوعی جعل محسوب می‌شود. برای تحقق جعل در قوانین ایران، حیله و نیرنگ در فرآیند تغییر اسناد و قصد ضرر به دیگری باید وجود داشته باشد. در ماده ۵۲۳-۵۴۲ قانون مجازات اسلامی، احکام جعل بیان شده است. این احکام، شامل مجازات‌های نقدی و حبس می‌شود.

جعل سند به معنی ایجاد نوشته، سند، مهر و امضا افراد رسمی ‌و غیر رسمی‌، ایجاد تغییر در سند ‌(خراشیدن، قلم بردن، الحاق، محو، اثبات یا تاخیر سند نسبت به تاریخ حقیقی و غیره ) بدون اجازه صاحب سند است. جعل سند که یکی از خلاف‌های جامعه محسوب می‌شود، استفاده غیرقانونی از اسناد هویتی یا دولتی را در پی دارد. مجرمین از این اسناد برای رسیدن به اهداف خود استفاده می‌کنند و ملک یا هر مورد تملیکی دیگر را به صورت غیرقانونی ضبط می‌کنند. شاید جعل اسناد هویتی بیش از هر سند دیگری انجام شود؛ زیرا از آن‌ها در ارگان‌های زیاد استفاده می‌شود.

در قانون مجازات اسلامی حکم جعل و استفاده از سند جعل شده بستگی به شخصی دارد که از او جعل شده است. طبق این قانون، مجازات جعل امضا بستگی به این دارد که صاحب اصلی امضا چه کسی است و این جعل بر روی چه سندی انجام شده است؟ در صورتی که جعل امضا و دست خط مشخص رهبری یا رؤسای سه قوی نظام باشد، مجازات ۱۵-۳ سال حبس در نظر گرفته خواهد شد. اما اگر متهم اقدام به جعل امضا و جعل مهر مسئولین و کارمندان دولت، از قبیل معاونان، وزرا، نماینده‌های مجلس، اعضای شورای نگهبان و قضات کند، از ۱ الی ۱۰ سال حبس برای او در نظر گرفته خواهد شد. چنین حکمی برای مجازات جعل اسناد دولتی نیز در نظر گرفته می‌شود. همچنین مجازات جعل اسناد عادی، حبس از ۶ ماه تا دو سال و جزای نقدی از ۳ الی ۱۲ میلیون است. از آن‌جایی که چک و قولنامه نیز یک سند عادی محسوب می‌شوند، این امر شامل مجازات جعل امضا چک و مجازات جعل قولنامه نیز می‌شود.

جعل دارای انواع متنوعی است و بسته به کاربرد و هدف آن متغییر است. از جمله انواع جعل می‌توان به جعل اسناد، جعل امضا جعل عنوان و جعل شناسنامه اشاره کرد.