یکی از مهم‌ترین جرائم مالی و جرائم علیه اموال جرم کلاهبرداری است. کلاهبرداری در واقع جرمی است که در آن فرد با کمک از ابزار متقلبانه طرف مقابل خود را فریب داده و به این وسیله مال دیگری را برده و شرط آن منفعت مالی خود کلاهبردار یا شخص دیگری از این جریان است. بنابراین افراد با رضایت مال خود را تقدیم کلاهبردار می‌کنند. البته گفتن یک دروغ ساده مشمول جرم کلاهبرداری نیست و باید در عملیات انجام شده حتماً تقلبی به کار گرفته شده باشد تا طرف مقابل را اغفال کند. بنابراین در کلاهبرداری برخلاف سرقت، بردن مال غیر کفایت نمی‌کند بلکه لازم است که حتماً توسل به وسایل متقلبانه صورت گرفته باشد و فرد مقابل در نتیجه آن فریب خورده و اغفال شود و نهایتاً در اثر این فریب خوردگی، مال خود را در اختیار کلاهبردار قرار دهد.
بنابر ماده ۱ قانون تشديد مجازات مرتكبين ارتشا، اختلاس و كلاهبرداري، هر كسی از راه حيله و تقلب مردم را به وجود شركت‌ها، تجارتخانهها، كار‌خانه‌ها، مؤسسات موهوم يا به داشتن اموال و اختيارات واهي فريب دهد و به امور غير واقع اميد‌وار نمايد يا از حوادث و پيش‌‌آمد‌هاي غير واقع بتر‌ساند و يا اسم يا عنوان جعلی اختيار كند و به يكي از وسايل مذکور يا وسايل تقلبي ديگر وجوه، اموال، اسناد، حواله‌جات، قبوض، مفاصا حساب و امثال آنها تحصيل كرده و از اين راه مال ديگري را ببرد، كلاهبر‌دار محسوب می‌شود.
مجازات شخصی که مرتکب جرم کلاهبرداری شده است مطابق با ماده 1 از قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء و اختلاس و کلاهبرداری یک تا هفت سال حبس به علاوه جزای نقدی (در حق دولت) معادل مالی که مرتکب اخذ کرده است، خواهد بود. همچنین مجرم به رد اصل مال به صاحبش محکوم می‌شود.
گاهی اوقات دیده می‌شود که در جامعه برخی از مردم می‌گویند که شخصی کلاهبرداری کرده است و پول مردم را پس نمی‌دهد ولی باید توجه کرد، که پرداخت نکردن دیون، قرض و صدور چک بلامحل را نمی‌توان کلاهبرداری دانست؛ بلکه برای کلاهبردار دانستن شخصی نیاز است شرایطی در افعال او جمع باشد:
- اولین شرط و عنصر قانونی تحقق کلاهبرداری، دروغ گفتن و استفاده از وسایل متقلبانه برای فریب دادن اشخاص است. مثلاً شخص برای بردن مال مردم خود را به دروغ پزشک معرفی می‌کند و در این راه جواز طبابت را جعل کند و یا اینکه شخصی خود را با استفاده از وسایل متقلبانه ذی سمت در اداره یا ارگان دولتی معرفی کند.
- دومین شرط و عنصر اغفال شدن و فریب خوردن قربانی است. یعنی لازم است که مانور متقلبانه بزهکار در مردم مؤثر واقع شود و مالباخته فریب مجرم را خورده باشد و مال خود را در اختیار کلاهبردار قرار دهد.
- سومین شرط بردن مال توسط کلاهبردار است؛ یعنی پس از اینکه شخصی فریب کلاهبردار را خورد مال خود را در اختیار وی قرار دهد.
